Naar een nieuwe definitie van overvloed

Vijf jaar gelden startte ik Project Overvloed als experiment. Na jarenlang in bewuste eenvoud te hebben geleefd, had ik als bij-effect een vorm van ‘moneyrexia’ ontwikkeld. Ik voelde me schuldig bij elke cent die ik uitgaf en kreeg steeds meer moeite te genieten van dingen die niet gratis waren.

Het experiment heeft me ongelofelijk veel gebracht en er is in die vijf jaar veel gebeurd. Ik ben verhuisd naar mijn droomhuis, ik ben mijn eigen bedrijf gestart en breng een deel van de winter op een exotische plek door. Deze week is zelfs mijn eerste boek verschenen.

Ik ben in de laatste vijf jaar steeds meer gaan doorvoelen hoe schaarste en overvloed beide niets meer dan een mindset zijn. Dat het niks te maken heeft met hedonisme, materialisme, schuld of schaamte, maar met een basishouding over wat er om je heen gebeurt. Overvloed is voor mij een mindset die te vergelijken is met liefde: er is een oneindige voorraad van en door het te delen wordt het alleen maar meer. Het is het tegenover gestelde van angst voor concurrentie of voor tekort.

Afstand houden als vorm van naastenliefde

Maar nu verandert alles. Zoals de meeste mensen, ben ook ik in verwarring door wat er gebeurt met een virus dat er opeens was en wereldwijd stevig om zich heengrijpt. Een golf die ogenschijnlijk geen bewustzijn of bedoeling heeft, maar wel een enorme impact op de manier waarop we leven en functioneren. Dat is niet wat het virus van ons vraagt, het is hoe wij ermee omgaan. Afstand houden is een vorm van naastenliefde geworden. Door in onze eigen cocons te blijven en contact met anderen te vermijden helpen we het collectief om voort te bestaan. Bizar.

Het is een menselijke reactie om betekenis te willen geven aan wat er gebeurt in de wereld, maar ik krijg mijn hoofd hier gewoon niet omheen. Dus doe ik wat ik in die situatie altijd doe: ik schrijf. Ik geef mijn woordenstroom de ruimte en verwonder me over wat er op het scherm ontstaat.

Het voelt als een golfbeweging van eenvoud naar overvloed naar….ja, naar wat dan eigenlijk? Eén ding is helder: na deze pandemie zal de wereld niet meer hetzelfde zijn. Als dit iets duidelijk maakt, is hoe we als bewoners van de planeet Aarde met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk zijn. En hoe kwetsbaar we zijn als we niet in staat zijn om als collectief te reageren. Iets wat eerdere politieke spanningen, de milieucrisis en economische depressie niet voor elkaar kregen.

Als individu kan ik vooral invloed uitoefenen door zorgvuldig mijn eigen reactie te kiezen. Door verantwoordelijkheid te nemen voor hoe ik er zelf mee omga. Ik probeer weg te blijven bij conspiracy theorieën die me niks brengen dan onrust of wantrouwen. Als ik op dit moment iets niet kan gebruiken, is het dat. Tegelijkertijd wil ik niet naïef te zijn; niet zonder meer in laten grijpen op fundamentele rechten puur omdat ik me laat meevoeren met een vorm massahysterie.

Maar wat dan wel?

Ik merk dat collectieve onzekerheid bij mij nog altijd een reflex losmaakt om terug te kruipen in mijn schulp. Om ‘off the grid’ te gaan en zoveel mogelijk zelfvoorzienend te worden. Me als het ware onafhankelijk te maken van wat er gebeurt in het collectief. Dat is de kant die de adviezen me op lijken te duwen: boodschappen doen is gevaarlijk, geld is vies, andere mensen tegen komen onverstandig. Maar als ik dat laat doen, dan laat ik de angst regeren.

Ik besef namelijk ook dat het juist nu belangrijk is dat iedereen zich – op verstandige fysieke afstand – meer dan ooit verbonden voelt met datzelfde collectief. Om ons mensen te blijven zien als één groot menselijk systeem en niet als een verzameling potentiële besmettingshaarden. We vormen met elkaar een levend organisme dat, zoals elk systeem, gericht is op ontwikkeling en op zelfbehoud. De evolutie heeft tot nu toe uitgewezen dat elke keer als op een probleem of vraagstuk geen antwoord kon worden gevonden met de huidige manier van denken, er een vorm van nieuw bewustzijn ontstond.

Zo ook nu. Je ziet het al gebeuren. Hartverwarmende voorbeelden van solidariteit, van compassie en medemenselijkheid. Het is een unieke tijd in de geschiedenis waarin nieuwe manieren van verbinding worden uitgevonden, nu we niet meer in groepsverband kunnen optrekken.

Wat mij persoonlijk helpt is om te bedenken: hoe kan ik in deze situatie vanuit overvloed blijven reageren? Overvloed heeft voor mij persoonlijk een ander soort lading gekregen. Het is een synoniem geworden van liefde. Steeds opnieuw heb ik de keuze om te reageren uit schaarste of uit overvloed. Uit angst of uit liefde. En ik kies met heel mijn hart voor het laatste, wat voor mij betekent:

Kiezen voor vertrouwen in het goede. Nieuwe afwegingen maken over wat het betekent om in deze tijd te leven en verantwoordelijkheid te nemen voor het grotere geheel. Maar ook: genieten van alles wat zomaar tot onze beschikking staat en zeker niet vanzelfsprekend is, zoals de zon, de natuur, creativiteit, inspiratie. Als dát geen overvloed is?